Gutentag, zdravo, buongiorno en gruezli, beste . Ben ik weer. Het is mijn nieuwsbrief, dus ik bepaal de regels, yeehaw. Op het moment dat ik deze introductie schreef bevond ik mij in het Amerikaanse deel van Toronto Pearson International Airport, wachtende op mijn vlucht naar Orlando, Florida. Een heel afstudeeravontuur, waar ik je in volgende nieuwsbrieven een heleboel meer over hoop te gaan vertellen.

Enkele dingen vallen meteen op. Men gebruikt Engels als informele taal, iets wat (ondanks alle internationaliseringsinspanningen van de academische wereld) toch nog even wennen is. De televisie staat overal in elke bar aan, met een overzicht van wie er in het afgelopen uur in heel Noord-Amerika nu weer door een gruwelijk ongeluk is omgekomen. Maar wat me het meeste opvalt hier is, nou ja, de Coca Cola. In Nederland smaakt die alsof je een vloeibare autobatterij door je strot giet, maar hier smaakt het gewoon… mweuh. Als een soort dik suikerig zwembadwater met een rietje er in. Het smaakt niet vies, maar helemaal nergens naar. En dan heb ik Amerika zelf nog niet eens gehad. Het belooft een interessante tijd te worden.

Ik was aanvankelijk van plan om weer een standaardnieuwsbrief hier op te tikken, maar door alle grilligheden van het leven kwam dat er steeds niet van. Daarom dit keer geen lange artikelenlijst, maar enkele samenraapsels, reflecties, een leeslijst en nog meer eromheen.

Geniet ervan!

[Boek] Robert Caro - The Power Broker (1974)

Dit mammoetboek van zo’n 1300 pagina’s volgt het leven van Robert Moses, de meest invloedrijke bouwkundige in de Amerikaanse die nooit publiek verkozen is, nooit zich door het bedrijfsleven naar de top heeft weten te klimmen, maar als nagenoeg onzichtbare ambtenaar de stad New York voorgoed heeft veranderd.

Het boek zelf is dit jaar vijftig jaar oud, en de politieke zaken die er in beschreven worden zijn soms zelfs nog het dubbele qua leeftijd. Desondanks heb ik zelden zo’n goed boek gevonden over twee van mijn lievelingsonderwerpen: bouwkunde en politiek. De sluwheid, maar ook intelligente wijze waarop Moses zich als eminence grise werkt 

Het is ook het favoriete boek van Mark Rutte, wat me meer en meer zorgen baart, des te langer ik het boek lees. ‘Favoriete boek’ is een flinke onderdrijving, gezien Rutte samen met een goede vriend elk jaar met het boek naar New York vliegt om de daarin omschreven locaties te bezoeken. In 2016 hebben ze met de (toen reeds 81-jarige) schrijver Robert Caro een persoonlijke tour gedaan, waarbij Rutte zichzelf omschreef als ‘groupie’. 

“And this is where you had your meeting with him?” Mr. Rutte asked Mr. Caro. “And the whole atmosphere was power?” It was, Mr. Caro said. “He had one telephone, and everyone who came to see him, even if you were the governor or the mayor, had to wait until he got off the phone.”

The prime minister said he was not tempted to emulate Moses. “You could never do that in the Netherlands,” he said. “It’s too egalitarian of a country. I hasten to add that that’s a good thing.”

Oordeel zelf.

Op dit moment zijn de onvolprezen Elliot Kalan en de iets minder onvolprezen Roman Mars bezig met een podcastserie over het boek, wat het iets makkelijker maakt om doorheen te komen.

Onderaan deze nieuwsbrief staat nog een hele lijst van boeken die ik op dit moment op mijn reMarkable heb staan, maar ze boeien me niet allemaal even veel.

Links Robert Caro, rechts 'groupie' Mark Rutte en in het midden een portret van Robert Moses

[Rapport] CPB - De Nederlandse economie in historisch perspectief (2023)

Ik kan hier uren, dagen, weken, maanden aan kwijt zijn. Fantastisch overzicht van grafieken die een bijzonder licht op de Nederlandse (economische) geschiedenis werpen.

Bijvoorbeeld: de Nederlandse economie was tot 1820(!) sterker dan die van Engeland en het Verenigd Koninkrijk: het einde van de 17e eeuw was dus niet het einde van de Nederlandse economie, maar de Industriële Revolutie wel, puur en alleen gekeken naar bruto binnenlands product per inwoner. Echter heeft Nederland de positie van het VK weer overgenomen na de Tweede Wereldoorlog, ondanks wat de beeldvorming van dat land soms wil beweren.

BBP per inwoner over een periode van zo'n vijf eeuwen

En zo zijn er nog veel meer van dit soort grafieken te vinden op de hele site waar je je blik op de geschiedenis een beetje door kan laten vormen. Heerlijk.

[Website] https://wtfhappenedin1971.com/

Deze website verzamelt grafieken waarin te zien valt dat er een hoop veranderd is met de wereld in het jaar 1971. Maar wat precies? De verdachten zijn: Nixon Shock, afstappen van het Keynesiaanse model, en industrialisatie buiten de Westerse wereld. Maar waar je makkelijk kan zien dat dit het punt is waar overheden juist aan nivellering zouden moeten gaan doen, verbindt deze website er een raar libertarisch verhaal aan. Beetje jammer.

Ik lees geen nieuws meer. Ten minste, al het nieuws dat mij niet boeit: de hele 24-uurscyclus op NOS en NU.nl, snippertjes informatie zonder enige context of nut. Het is een foutieve gedachte om te veronderstellen dat nieuwsorganisaties een slechte invloed hebben op de maatschappij door bedrog, de werkelijkheid is een stuk simpeler. Nieuws bestaat alleen door aandacht, want als nieuwsstukken jouw aandacht niet kunnen grijpen, is er voor hen geen verdienmodel meer. En door onze natuurlijke neiging richting angst en woede is het leeuwendeel van het nieuws hierop gestoeld. Je kunt je afvragen wat dit doet met je mentale gesteldheid om altijd in zo’n staat van paraatheid te zijn.

De krant moet elke dag even dik zijn, ook al gebeurt er niet elke dag evenveel. Opvulling is dus fundamenteel aan het nieuws. Vaak bestaat deze opvulling uit persberichten van plekken waar altijd wel nieuws te vinden is: politieke partijen, grote NGO’s, sommige bedrijven. Het is veel makkelijker om daar iets van te spinnen dan lang bezig te zijn met één traag fenomeen.

Een veelgehoorde tegenwerping is dat je door je af te zonderen van het nieuws blind wordt voor de ellende in de wereld. Het zou zelfs moreel onacceptabel zijn, hoe durf je de ogen te sluiten daarvoor? 

Grote gebeurtenissen ontvouwen zich niet op de schaal van minuten, maar jaren. Het werkt een stuk beter om boeken te lezen, dan om je blind te staren op losse feiten. Het nieuws is daarmee als een ouderwetse lijntjespuzzel. In plaats van het grotere plaatje in te vullen schiet het nieuws meer en meer puntjes op je af, waardoor je helemaal geen idee meer hebt waar je naar kijkt.

Dat wat écht urgent en van belang is, krijg je toch wel binnen. En als je nu terugkijkt op die vele, vele uren van nieuwsconsumptie, hoeveel is daarvan nog blijven hangen?

Een goed voorbeeld hiervan is Afghanistan. Tussen 2001 en 2021 waren hier veel Westerse landen actief voor het uitvoeren van een vredesmissie, ook Nederland. Wij hebben ons vooral ingezet in de regio Kunduz voor het opleiden van politieagenten. Een groot onderwerp in het nieuws dus, waar meer dan twintig jaar aan informatie, soms dagen achter elkaar de huiskamers in is gezonden. 

De meest basale kennis over het land is echter nooit doorgekomen. Bijvoorbeeld: welke taal wordt er in Afghanistan gesproken? Velen zullen daarop antwoorden met “Afghaans”, of Arabisch. Maar nee, Afghanen spreken Dari en Pashtu, die laatste taal gesproken door ongeveer 50 miljoen mensen, maar waar je waarschijnlijk tot het lezen van deze nieuwsbrief nog niet eerder van had gehoord. 

En de Taliban, onder welke stroming van de Islam vallen zij? Best belangrijk als je wil weten met welke andere organisaties en staten zij goede contacten onderhouden. Het antwoord is Soenni. Maar welke organisaties en landen zijn dat nog meer? En wat onderscheid de soennitische Islam eigenlijk van de sjiitische? Ook hier heeft het nieuws je helemaal niks bijgebracht. En waar in Afghanistan ligt Kunduz eigenlijk? De meeste Nederlanders zouden het hele land Afghanistan nog niet eens op de wereldkaart kunnen aanwijzen.

Dus, bij dezen een uitdaging voor dit nieuwe jaar. Lees geen nieuws meer tot 2025. Ach, laten we een beetje gul zijn, opiniestukken en onderzoeksjournalistiek mogen nog. Maar geen NOS, NU of andere aandachtsversnipperaars, geen journaals, geen radiobulletins (sorry BNR), geen hapklare Insta-, TikTok- of wat-dan-ook-posts, 

Als je meer wil weten over dit onderwerp, raad ik het boek Stop Reading the News van Rolf Dobelli aan. Het is in één middag uit te lezen met een stevige argumentatie en praktische afkicktips.

Een nieuw jaar biedt weer nieuwe kansen tot lezen. Afgelopen jaar heb ik ongeveer 35 boeken gelezen, dat kan beter. Hieronder een greep uit de lijst van boeken die ik in 2024 wil lezen. Ik vermoed dat ik niet alles van deze lijst kan lezen, maar het is een nobel streven.

Philip K. Dick - The Simulacra

Bruno Latour - We Were Never Really Modern 

André Gorz - Letter to D

Antonio Gramsci - De Gevangenisboeken

Fran Leibowitz - Social Studies

Ayn Rand - The Fountainhead

Howard Schultz - Pour Your Heart Into It

Dante - Inferno

Ray Dalio - Principles

Thomas Mann - De Toverberg

Vittorio Busato - Weg met Piet Vroon

Samuel Pepys - Dagboeken

Chinua Achebe - Things Fall Apart

Barbara Ehrenreich - Bright-Sided: How the Relentless Promotion of Positive Thinking Has Undermined America

Antony Flew - There is a God

Naomi Alderman - De Macht

Rachel Held Evans - A Year of Biblical Womanhood

Cormac McCarthy - Blood Meridian

John Hersey - The Child Buyer

Steve Reich - Conversations

Myrthe van der Meer - PAAZ

Marcel Bénabou - Why I Have Not Written Any of My Books

Jacques Roubaud - Loop

Robert Caro - The Power Broker.

Heb jij iets gezien wat ook op deze lijst zou kunnen? Stuur me dan een berichtje op hallo@nathankramer.nl. Tot zover deze nieuwsbrief, tot de volgende!